સમજણનો ઓટલો...

સ્કૂલમાં ઉપયોગમાં લેવાયેલી તમામ આવડતો જીવનમાં કામ લાગે જ છે સિવાય કે ગોખણપટ્ટી. તેમ છતાં ખબર નથી પડતી કે ગોખણપટ્ટી ને જ કેમ મહત્વ આપવામાં આવે છે? શું એવી સિસ્ટમ ન હોવી જોઈએ કે જેમાં બાળકોને એવાં અઘરા પ્રશ્નો પૂછવામાં આવે કે જેને સમજવામાં જ એમની બુદ્ધિની કસોટી થઈ જાય. ત્યારબાદ એમને પ્રશ્નોના જવાબ ગમે તે સાહિત્યમાંથી લખવાની છૂટ. જેમકે અંગ્રેજી વિષયમાં પેસેજ પ્રશ્નોત્તરી. આ તો જસ્ટ વિચાર છે. બાકી ગોખણપટ્ટી ક્યારેય કામ નથી લાગી. દરેક જગ્યાએ અનુભવ અને કન્સેપટ જ માંગ્યો છે..! - કમલ

બકો: મને હમણાં જ ખબર પડી કે સુનામી આવી હતી ત્યારે કોઈપણ પ્રકારના પ્રાણીઓને નુકશાની નહોતી થઈ! એવું કેમ? એમને કેવી રીતે ખબર પડી કે આવું કઇંક થવાનું છે? ચકો: ખબર તો માણસોને પણ પડતી હતી..પણ હવે આપણે "ભણેલાં" જ છીએ અને એ એ પ્રાણીઓ અભણ પણ સવેદનશીલ. સાચી વાત છે. આપણા આધુનિક ભણતરનાં પાયામાં જીવમાત્રને ભેટ સ્વરૂપે મળેલી અઢળક સ્પંદન શકિત, સવેદનશીલતા અને કુદરત સાથેની ગાંઠને આપણે ગુમાવી બેસ્યા છીએ. જે પહેલા ન હતું... ભારતીય ઉપખંડનાં રહીશોમાં એ આવડતો હતી. અને એજ આપણી શિક્ષણ વ્યવસ્થા હતી. પણ આ કારણ વગરની દુનિયાની કોમ્પીટીશનનો આંધળો ભાગ બની રહેવા માટે આપણે આ બધી ભેટોને દાનમાં આપી દીધી. અને મેળવ્યું શું? કંટોલા! હમેશાં બે સ્ટેપ પાછળ રહેવાનું પસંદ કરી લીધું..... હજુએ જંગલોમાં અને અંતરિયાળ ગામડાઓમાં બાળકોને આ રીતે શિક્ષિત કરવામાં આવે છે. પણ આવતા સમયે એ પણ નામશેષ રહી જશે. કલાકૃતિ, કારીગરી, વિજ્ઞાનને ફળવા માટે ની તમામ ભૌગોલિક સંશાધનો ભારતમાં મોજુદ હતા અને છે. આવતા સમયમાં એ શિક્ષણ વ્યવસ્થાની માંગ ખુબ જ વધશે જે મૂળ જરૂરિયાતો પર નું શિક્ષણ આપે. જેમકે, ખેતી, પાણીનાં સ્ત્રોત, સૂર્ય ઉર્જાનો મહતમ ઉપયોગ

બકા ને તેની કમ્પનીમાંથી એક પ્રોજેક્ટની ફાઈલ્સ પૂરી કરવાની જવાબદારી માથે આવી. ફાઈલ મોટી હતી અને કામ પણ ઘણું હતું. પરંતુ આટલી બધી મહેનત કરવી ઈ આ આળસુડાનું કામ નહીં. એટલે એણે થર્ડપાર્ટી/પ્રોફેશનલ્સ પાસેથી કામ પતાવવાનું વિચાર્યું. આગળના દિવસે એ લાગતાવળગતા પ્રોફેશનલ્સ એ મળ્યો પણ કામ અઘરું અને મોટું હતું એટલે બધાએ કામની કિંમત ઘણી વધારે કીધી. એટલો તો બકાનો પગારે પણ નહતો! પણ બકો કનીમોઝીનો પણ બાપ નીકળ્યો. એણે ફેસબુકનાં એક ગ્રુપમાં એવું પોસ્ટ કર્યું કે, "ફલાણા ફલાણા પ્રોજેક્ટ બાબતે મોટું કામ છે. જેને જેને કામ કરવાની ઈચ્છા હોય એ મને પર્સનલ મેસેજ કરે!" લગભગ ૩૦ એક લોકો એ મેસેજ કર્યો અને પછી બકા એ એમણે કહ્યું કે, "આ કામ થોડું અઘરું છે. મારે તમારી આવડત જોવી છે. એટલે હું તમને એક ટેસ્ટીંગ ફાઈલ મોકલું છું. એ પૂરી કરો એટલે પ્રોજેક્ટ તમારો" ત્રીસે ત્રીસ લોકો બ્કાની વાત થી સહમત થયા .... અને પછી એણે ખાલી એક જ કામ કર્યું, પ્રોજેક્ટ નાં સરખે સરખા ત્રીસ ભાગ પાડી નાખ્યાં!! અને દરેક ને ટેસ્ટીંગ ફાઈલનાં નામ સાથે મોકલી આપ્યાં. લગભગ ૨૪ કલાક પછી દરેક ફાઈલો બકાના ઈનબોક્સમાં હતી. પૂર્ણવિરામ

कुछ ही दिन पहलें की बात है| में बम्बई से अहमदाबाद की और ट्रेन से सफ़र कर रहा था और बारिश का मौसम था, इसीलिए खिड़की के बाहर का नज़ारा काफी खुशनुमा और आह्लादक था| मानो के गलती से इश्वर के हाथो से हरा रंग गीर गया और धरती पर आके फ़ैल गया हो! बस कुछ वैसा ही नजारा था| वृक्षों और वन जिस तरह दर्शन दे रहे थे की मानो उनके वहां दीवाली न हो! हरे नए कपड़ो में काफी सुंदर और घटिले लग रहे थे| में धीरे धीरे ध्यान में डूब रहा था! तभी मुझे एकाएक ख्याल आया की शायद मेरी ही नजर न लग जाए | इसी खयालों में सूरत स्टेशन आ गया | मैंने एक बिक्रिवाले से पानी की बोटल ली और पांचसो का नोट थमाया...पर बिक्रिवाले के पास छुट्टे नहीं थे तो सुरत से ही सफर की शुरुआत करने वाले और मेरे बाजू की सिट में बैठे एक अपिरिचित व्यक्ति ने अपने जेब से बीस रूपये का नोट निकला और बिक्रिवाले भाई को दे दिया! मैंने भी कोई आनाकानी नहीं की! शायद् यह मेरा व्यवहार उनको भी काफी पसंद आया, फिर उनका शुक्रियादा करके मैंने कहा की,  “में आपके २० रूपये अभी छुट्टे करवा के दे देता हू”, फिर उन्होंने भी कोई ज्यादा बात नहीं की और “कोई बात नहीं!” जैसा व्यवहारु उत्

"તક ક્યાં છે જ? એટલે જ તો પીએચડી ની પદવી ધરાવનાર પટ્ટાવાળાની જોબ માટે અરજી કરે છે" - એક મિત્ર મારું એમને કહેવું છે કે, પીએચડી ની પદવી ધરાવનાર વ્યક્તિ ને તકની જરૂર છે? શું તેઓ તક ઉભી ન કરી શકે? અને એમને સમય જ એટલે આપવામાં આવ્યો હોય છે કે જેનાથી તેઓ દેશના અન્ય યુવાનો માટે તકો ઉભી કરી શકે  અને પોતે પણ પોતાના રિસર્ચનો ભાગ બને. જેથી ઉન્નતિ દરેક દિશામાં આગળ વધે. સવાલ શિક્ષણ વ્યવસ્થાનો નથી પણ શિક્ષિત થયેલી વ્યક્તિની અંદર બેઠેલાં વ્યક્તિની દાનતનો છે. ગાંધીજી, આંબેડકરજી, સરદાર પટેલ અને એમના અનેક સાથીઓ પોતાની કારકિર્દીમાં યોગ્ય રીતે જ આગળ વધી રહ્યાં હતાં. તેઓ તમામ શરૂઆતમાં એકલા જ હતાં. તો આ પીએચડી વાળા મૂર્ખાઓ કે જેમણે અરજી મૂકી છે એ લોકોને સેજ પણ વિચાર નહીં આવ્યો હોય કે એ લોકો શુ કરવાં જઈ રહ્યા છે? શબ્દો બદલ માફી પણ, કોઈપણ શિક્ષિત વ્યક્તિની જવાબદારીઓ પોતાની દાળરોટી સુધીની નથી. - કમલ